Trouble in Paradise| wystawa

Wystawa Trouble in Paradise to wielowątkowa opowieść o przyszłości wspólnotowego życia na wsi. Z jakimi problemami zmagają się dzisiaj mieszkańcy podmiejskich osiedli i wsi? Czy odpowiednio wykorzystujemy potencjał, jaki daje życie na wsi? A może nadal marginalizujemy wieś i jej mieszkańców?

W Polsce obszary rolne stanowią aż 93 procent powierzchni i, pomimo swojej skali, zagadnienia z nimi związane zdają się być wciąż pozostawiane poza głównym nurtem architektoniczno-urbanistycznych dyskursów. Okres transformacji lat 90. ugruntował bowiem postrzeganie wsi przez pryzmat uproszczeń i stereotypów lub po prostu wyłączył ją ze sfery kolektywnej świadomości, przekształcając w niewidoczny element krajobrazu. Autorzy wystawy – zespół PROLOG+1 - potraktowali jednak jej studium jako istotny instrument do zrozumienia specyfiki postsocjalistycznej Europy, umożliwiający wskazanie problemów w skali globalnej. Polska wieś jest dla nich miejscem, w którym problemy, nadzieje i paradoksy okresu socjalizmu i kapitalizmu stają się wyraziste; pojęcia tradycji i postępu nie są tutaj łatwe do rozróżnienia, a radykalne reformy spotykały się zarówno z entuzjazmem, jak i z oporem.

Coraz rzadziej wieś stanowi obietnicę autonomii i ucieczki od miasta, a coraz częściej staje się przestrzenią magazynową, miejscem na obwodnice, hale produkcyjne, fermy, całą tę infrastrukturę, bez której życie w dużych aglomeracjach byłoby niemożliwe - mówi Robert Witczak z zespołu kuratorskiego PROLOG +1. - Wynika to przede wszystkim z przekonania o służebnej roli wsi, zgodnie z którym stanowi ona zaplecze miast. Chcemy tę perspektywę odwrócić, przestać myśleć o prowincji z „mieszczańskiego” punktu widzenia. Zależy nam na tym, żeby pokazać wieś nie jako przestrzeń zamkniętą, podzieloną, sprywatyzowaną, ale jako przestrzeń idei — wspólnotowości, na której kształt ma wpływ każdy z mieszkańców.

Wystawa Trouble in Paradise była pokazywana w Pawilonie Polskim na 17. Międzynarodowej Wystawie Architektury – la Biennale di Venezia 2020. Od 18 lutego będzie można po raz pierwszy zobaczyć ją w Polsce – we wrocławskim Muzeum Architektury. Do udziału w niej organizatorzy zaprosili 6 pracowni architektonicznych z całej Europy: Atelier Fanelsa (DE), GUBAHÁMORI + Filip + László Demeter (HU), KOSMOS (RU, CH, AT), Rural Office for Architecture (GB), RZUT (PL) i Traumnovelle (BE). Wszyscy uczestnicy projektu musieli zmierzyć się z hasłem przewodnim zeszłorocznej edycji Biennale - „Jak będziemy żyć razem?”. Rezultatem ich pracy są modele architektoniczne, kolaże i rysunki prezentowane na tle panoramy wsi. Różnorodność punktów widzenia i zestawienie odmiennych perspektyw spajała refleksja na temat skutków eksploatacji terytorium wiejskiego, klęsk klimatycznych czy globalnych kryzysów — także tych, których wpływ na los planety i obszarów wiejskich dopiero poznamy.

Autorzy projektu założyli, że w czasach narastających lokalnych i światowych kryzysów to właśnie obszary wiejskie są istotnym elementem budowania zrównoważonych środowisk ludzkich. Potraktowali je więc jako samodzielny obszar badań, a efekty ich poszukiwań będzie można zobaczyć już wkrótce na wystawie w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Okazuje się, że ideał życia pod miastem ma krótki termin przydatności. Pandemia, która nasiliła na całym świecie proces migracji na tereny podmiejskie, wydobyła na światło dzienne trudności, z jakimi od lat zmaga się polska prowincja — m.in. brak komunikacji publicznej, powszechnego dostępu do internetu czy integracji między „przybyszami” a rdzennymi mieszkańcami.

Wystawa została podzielona na dwie części: analityczną i projektową. Pierwsza z nich, zrealizowana we współpracy z polskimi artystami, opowiada o współczesnych problemach wsi i została przedstawiona w formie ogromnej, 70-metrowej, fotorealistycznej panoramy. Stworzona przez fotografów Michała Sierakowskiego i Pawła Starca oraz artystę Jana Domicza, we współpracy z zespołem PROLOG +1, panorama przedstawia charakterystyczne elementy krajobrazu wiejskiego będące efektem procesów zachodzących tam w ciągu ostatnich stu lat. Po przybyciu do Wrocławia panorama wypełni przestrzeń jednej z sal wystawienniczych Muzeum Architektury, gdzie wraz z modelami i rysunkami stworzy spójną opowieść o budowaniu zrównoważonych środowisk ludzkich na terenach wiejskich.

Wystawie towarzyszy książka Trouble in Paradise, w której znalazły się eseje m.in.: Platona Issaiasa & Hameda Khosraviego, Piera Vittoria Aureliego, Andrei Alberto Dutto, Katarzyny Kajdanek, Łukasza Molla, fotoesej Jacentego Dędka, a także teksty zespołu PROLOG +1, fotograficzna panorama polskiej wsi oraz wizualizacje projektów.